Vedan: Theo đóm ăn tàn

Lê Quốc Trinh

(phần 1)

Sự kiện công ty Vedan thải chất độc ra sông Thị Vải gây ô nhiễm môi trường kéo dài từ hơn hai năm nay, báo chí trong nước ỳ sèo. Hai bên (Nhà Nước và tập đoàn lãnh đạo Vedan) giằng co suốt mấy tháng trời, tưởng chừng không còn giải pháp khả thi nào để hỗ trợ dân nghèo bị thiệt hại. Mới tháng trước đây, hàng trăm hộ dân nghèo đã tỏ ý muốn rút lui, bãi bỏ khiếu kiện, chỉ vì án phí toà án quá cao. Và chẳng thấy ma nào lên tiếng ủng hộ họ, chỉ còn một ông nông dân còn ráng sức bám trụ (ông Nguyễn Lam Sơn) và hình như chỉ có một vị luật sư quả cảm dám đứng ra hỗ trợ cho ông này!

Thế nhưng, khi Hoa Kỳ tuyên bố nhảy vào vòng luân chiến trên Biển Đông, siêu hàng không mẫu hạm USS G.Washington vừa mới tham gia tập trận trên vùng Hoàng Hải được mấy hôm, bà ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton vừa đọc diễn văn hùng hồn ở thủ đô Hà Nội xong thì... đột nhiên ngọn gió tâm lý đã đổi hướng 180 độ ngay. Trong khi TQ hung hăng thực hành tiếp cuộc tập trận lần thứ hai trên biển Hoàng Hải, thì tại VN công ty Vedan bắt đầu xuống giọng kỳ kèo và đột ngột đề nghị tăng tiền bồi thường lên gấp đôi (từ 56 tỷ lên đến 130 tỷ đồng), và... Ôi chao! Cả trăm vị luật sư (chính xác là hơn 140 vị, theo báo Sài Gòn Giải Phóng online hôm qua) ào ào xông ra đòi biện hộ cho các gia đình nông dân. Ngoạn mục hơn nữa là chính ông Bộ Trưởng Tài Nguyên Phạm Khôi Nguyên cũng "nóng máu" tổ chức một buổi họp báo, tuyên bố sẽ dứt điểm với Vedan tại toà án vì ông nắm chắc phần thắng "trăm phần trăm". Ra là thế đấy! Vedan chịu tăng tiền bồi thường lên gấp đôi, hơn trăm tỷ đồng, đâu có ít, cho nên người ta phải lợi dụng thời cơ nhảy vào "chia chác" chứ, cơ cấu Xã Hội Chủ Nghĩa chạy theo mô hình kinh tế thị trường mà lỵ!

Tuy nhiên, không ai chịu khó nhìn xa hơn một chút, để thấy rằng Vedan cũng chỉ là một hình ảnh điển hình cho "hình thức đầu tư từ nước ngoài vào VN". Đất nước VN nghèo, mới thoát xong chiến tranh điêu tàn, rất cần đến đầu tư tiền bạc và kỹ thuật của nước ngoài vào để phát triển kinh tế, góp phần xây dựng xã hội. Nhà Nước VN nên biết rằng các công ty ngoại quốc đầu tư vào VN để tìm lợi nhuận, họ đem nhà máy, thiết bị sang đây để sản xuất, đương nhiên sẽ gây vấn đề ô nhiễm môi trường, nhưng họ đâu thể bỏ hết vốn liếng ra để lo toàn bộ vấn đề ô nhiễm, vì như thế họ sẽ lỗ chỏng gọng, không có lý do gì hiện hữu nữa. Một khi họ quyết định đóng cửa toàn bộ nhà máy thì cả ngàn nhân công, kỹ sư, cán sự VN sẽ lâm tình trạng thất nghiệp dài dài, có tốt đẹp gì cho kinh tế VN đâu. Nếu các ông ty ngoại quốc khác nhìn thấy cách cư xử "cạn tàu ráo máng" của Nhà Nước VN thì họ sẽ nghĩ sao? Đừng trách tại sao VN đã bị thế giới hạ thấp điểm trong vấn đề tín dụng thương mại!

Nước thải trên mặt sông Thị Vải

Theo kinh nghiệm ở những nước tư bản như Canada, chính phủ họ đã khéo léo hỗ trợ các công ty này bằng cách gửi kỹ sư, cán sự vào học nghề, đi vào nhà máy để cùng nhau tìm phương án giải quyết vấn nạn môi trường. Vừa làm, vừa học, vừa trau dồi kinh nghiệm để sau này, hết hạn BOT chuyển giao nhà máy, thì chính các kỹ sư VN này sẽ đảm nhiệm toàn bộ sản xuất, thay thế người ngoại quốc. Đó là hình thức học và làm để duy trì cơ sở sản xuất, tạo công ăn việc làm. Thế nhưng sự kiện Vedan đã chứng tỏ Nhà Nước không nhìn ra được vấn đề thâm sâu cho thế hệ tương lai. Khi cần mời mọc các công ty ngoài vào VN, các ông cán bộ Nhà Nước một mực khúm núm, thiếu điều lạy lục, sẵn sàng đặt bút ký văn bản, chịu nhiều điều kiện vô lý của người ngoài, cốt sao bản thân các ông kiếm được một chút "cơm thừa, canh cặn", chìa tay nhận "phong bì" của các chủ đầu tư trong các dự án này là đủ để tận hưởng giàu sang phú quý. Đến khi tình trạng ô nhiễm môi trường quá sức trầm trọng, các ông cũng chỉ biết dương mắt ếch ngồi nhìn, người dân nghèo có bị thiệt hại mùa màng, tài sản thì các ông cũng chỉ biết "ậm ờ" cho qua, không có lấy một giải pháp kỹ thuật hay kinh tế nào được đưa ra. Các ông sợ bể nồi cơm, nhất là công ty Vedan lại trực thuộc tập đoàn tư bản Đài Loan. Nói cho rõ rằng các ông sợ bóng vía thiên triều TQ mà đành ngậm miệng. TQ càng diệu võ dương oai ngoài biển Đông thì các ông càng co rúm người lại, chưa nói là có kẻ trong hàng ngũ các ông lại nuơng nhờ "bóng mây đen" mà sẵn sàng dâng đất, hiến đảo, bán rẻ tài nguyên cho "kẻ địch" để bảo vệ chiếc ghế lợi quyền.

Như đã nói ở trên, đến khi Hoa Kỳ chính thức nhập cuộc trong màn tranh chấp Biển Đông, thì chính các ông lại "trở cờ theo gió", lợi dụng tình để bắt chẹt Vedan và xúm xít nhảy vào tranh giành "xôi thịt". Nếu các ông thật sự nghĩ cho nước non, thì sự kiện đã được giải quyết từ lâu rồi, chẳng phải chờ đợi đến ngày nay. Ông Bộ Trưởng Phạm Khôi Nguyên đã giải quyết xong vấn đề Bauxite Tây Nguyên đâu? Ông đã tìm được phương án tối ưu cho vấn nạn bùn đỏ độc hại chưa? Hàng ngàn công nhân TQ lao động phổ thông (nghề tạp dịch) vẫn còn đóng quân trên "nóc nhà Đông Dương" đấy, Nhà Nước đâu dám hó hé? Còn bà Bộ Trưởng Thương Binh Lao Động, bà lặn đi đâu rồi? Luật pháp VN đâu có cho phép lao động phổ thông (tạp dịch) nước ngoài vào cướp đoạt "miếng cơm manh áo" người dân VN trong nước, hở bà?

Kết luận: Đúng là "cháy nhà mới ra mặt chuột", theo dõi sát tình hình mới thấy khả năng tư duy của các vị cán bộ Nhà Nước quá sức thấp kém, tất cả không khác gì một bè lũ chỉ biết chạy "theo đóm ăn tàn" mà thôi.

Buồn thay cho vận mệnh nước nhà!

Lê Quốc Trinh, Canada
(30-07-2010)

***

(phần 2)

Bài này tiếp tục theo bài trước sau khi Vedan đồng ý bồi thường 100% các hộ nông dân bị thiệt hại bên bờ sông Thị Vải.

Ý nghĩa câu thành ngữ "Theo đóm ăn tàn" tôi muốn nêu lên đây có tính bao quát hơn, chỉ định bản chất cố hữu của tập đoàn lãnh đạo CSVN từ hơn 50 năm qua. Vì thực chất là một tập thể tự khởi ngoi lên từ một hoàn cảnh lịch sử tối tăm mù mịt (1945) và nhờ cậy thế lực ngoại bang mà tập đoàn CS VN đã chiếm địa vị lãnh đạo đất nước từ năm 1945 đến nay. Từ khởi đầu họ dựa dẫm thế lực chính trị của khối Cộng Sản quốc tế, nhận viện trợ vũ khí, vật chất từ TQ và Liên Xô để đánh đuổi thực dân Pháp, sau đó tiếp tục sống bám vào chi viện TQ và khối CS Liên Xô để tiến hành cái công cuộc mà họ gọi là "giải phóng đất nước khỏi bàn tay xâm lược đế quốc Mỹ và ngụy quyền VNCH". Khi đối đầu với CamBôt (Pol Pot 1978) trong thế gọng kềm của TQ họ lại bay sang Mac Tư Khoa tìm hỗ trợ quân sự. Trong suốt mấy chục năm bị Hoa Kỳ cấm vận, họ đành quay trở lại vuốt đuôi TQ. Trong thời kỳ mở mang kinh tế từ 1990 đến nay họ chịu áp lực chính trị, kinh tế của TQ để gầy dựng cơ sở vật chất (giao thông, cơ xưởng, hạ tầng cơ sở, khai khoáng).

Tuy nhiên, mấy năm gần đây dưới áp lực của quần chúng về vấn đề HS-TS, chủ yếu TQ tăng cường sức ép quá sức ngang tàng trên vấn đề chủ quyền mà tập đoàn lãnh đạo này lại đành quay đầu năn nỉ Hoa Kỳ trở lại vùng Biển Đông. Và kết quả mỹ mãn như mọi người đang theo dõi trên báo chí truyền thông.

Nói chung đây là hình ảnh một đảng phái lãnh đạo suốt đời chỉ biết vọng ngoại, trở cờ theo gió, đối nội thì tiến hành trù dập, giam cầm, bắt bớ những người yêu nước, đấu tranh tự do, dân chủ. Để bảo vệ chiếc ghế quyền lực độc đảng mà họ sẵn sàng hy sinh hàng trăm ngàn, hàng triệu người dân vô tội trong những chiến dịch Cải Cách Ruộng Đất, Đấu Tố (1956), đánh Tư Sản Mại Bản (1978) và Học Tập Cải Tạo (1975).

Trở lại vụ án Vedan, tình hình có vẻ tiến triển theo chiều hướng thuận lợi cho Nhà Nước, Vedan chính thức lên tiếng xin lỗi các nhà nông bị thiệt hai trên bờ sông Thị Vải và sẵn sàng chi trả bồi thường. Đó là phản ứng tích cực của một tập đoàn tư bản nước ngoài. Những ai theo dõi sự kiện, có bao giờ thắc mắc rằng: "Nhà Nước và Vedan làm việc chung với nhau đã tìm được phương án khống chế và giải quyết ô nhiễm tận gốc chưa?", vì đó là chuyện trước mắt và tương lai của một cơ sở sản xuất, góp phần khai triển kinh tế xã hội lâu dài. Bồi thường thiệt hại là chuyện quá khứ, làm sao xác định được mức độ thiệt hại chính xác để quy định thành tiền, đó mới là trách nhiệm của các nhà khoa học, kỹ thuật và tài chính, đâu phải của hơn 140 (một trăm bốn mươi) ông bà luật sư? Khi có chứng cớ rành rành thì một vị luật sư giỏi cũng đủ để bào chữa cho hàng ngàn hộ dân trước quan toà, cần chi đến hơn 140 luật gia? Nhà Nước ở đâu? Đóng vai trò gì trong vụ án này? Bộ Tài Nguyên tuyên bố hỗ trợ 2-3 tỷ đồng giúp nông dân chi trả án phí dựng hồ sơ kiện tụng tập thể, thoạt nghe tưởng chừng chính quyền rất ư tốt bụng, luôn luôn đứng về phía người dân. Thực chất thì không phải vậy, chỉ là môt cú "tuyên truyền ngoạn mục" gọi là "lấy lại cảm tình nhân dân" mà thôi. Thử hỏi 10 năm trước đây, các nhà khoa học kỹ thuật, các kỹ sư, Tiến Sĩ của Bộ Tài Nguyên Môi Trường ở đâu khi tiếp nhận hồ sơ đầu tư của công ty Vedan? Chắc chắn Vedan đã phải đệ trình bản vẽ, thiết kế nhà máy, sơ đồ vận hành để xin giấy phép xây dựng, thế thì ngay từ lúc đó quý vị đã phải nhận thức rõ ngay vấn đề môi trường để biết Vedan xử lý chất thải ra sao? Đổ đi đâu? Hồ chứa nước thải lớn cỡ nào? Thiết kế ra sao để tránh gây ô nhiễm vào sông ngòi, mạch nước ngầm? Nếu quý vị vì lương tâm nghề nghiệp, vì dân và do dân, thì bài toán ô nhiễm đã được bàn cãi và giải quyết ngay từ 10 năm trước, đợi chi đến khi gây thảm hoạ lên xã hội thì mới hô hoán và làm rùm beng.

Rút kinh nghiệm Vedan, thử hỏi quý vị cán bộ kỹ thuật của Nhà Nước đã tìm ra được phương án giải quyết cho tất cả những cơ sở sản xuất đã và đang gây ô nhiễm trầm trọng khắp nơi chưa? Vedan đâu chỉ là một công ty độc nhất gây ô nhiễm ở VN? Quý vị đã tìm ra phương thức giải quyết tình trạng ngập lụt ô nhiễm trong các thành phố lớn chưa? Quý vị đã có trong tay bản vẽ thiết kế "Hồ chứa bùn đỏ" cực độc của hai công trình Bauxite Nhân Cơ, Tân Rai trên Tây Nguyên chưa? Ai là người trong Bộ Tài Nguyên Môi Trường được phân trách nhiệm theo dõi, kiểm soát công việc xây dựng hồ nước thải này? Phải chăng quý vị cứ "điềm nhiên toạ thị" ngồi chờ nhà thầu TQ xây cất xong hai công trình, đi vào sản xuất, khi ô nhiễm tăng lên trầm trọng, ảnh hưởng toàn bộ khu vực đồng bằng Đồng Nai, khi hàng trăm ngàn hộ dân ta thán, thì bổn cũ soạn lại, quý vị tiếp tục bản kịch "thưa kiện" để chia chác nhau "món tiền bồi thường kếch sù" chăng?

Và nếu vì lý do gì đó TQ nhượng bộ đi đêm với Hoa Kỳ để chính phủ Obama tìm cách rút lui khỏi biển Đông, trả lại "cái ao làng" cho TQ và Vedan trở mặt không bồi thường nữa, thì quý vị cán lớn Nhà Nước tính sao đây? Kinh nghiệm đắng cay này đã diễn ra hồi 1974 (HS-TS) dưới thời VNCH, có lẽ quý vị chưa quên? Nên nhớ kỹ bà Ngoại Trưởng Clinton tuyên bố rõ ràng ở Hà Nội rằng Hoa Kỳ trở lại vùng tranh chấp biển đông chính vì quyền lợi kinh tế của họ, nào phải vì muốn "bảo vệ chủ quyền lãnh thổ cho VN"!

Hỡi những ai còn mơ mộng giấc mơ "Quy Mã và Mã Quy" nên bừng tỉnh sớm đi.

Lê Quốc Trinh
Canada, 10-08-2010