Project Syndicate - Masahiro Matsumura
Trần Thi lược dịch
20/08/2015
Trong buổi họp Thượng Đỉnh Đông Á tại Kuala Lumpur, Mã Lai, vấn đề giành chủ quyền và xây đảo trong vùng biển Nam Hải của Trung Quốc lại chi phối các cuộc thảo luận. Và cũng lại lần nữa, Trung Quốc cự tuyệt tất cả những nỗ lực nhắm đến một thoả thuận đa phương để chấm dứt những tranh chấp kéo dài. Điều nghịch lý là thái độ này mới đe dọa lợi ích của chính Trung Quốc hơn ai hết.
Trung Quốc dĩ nhiên là không nhìn như thế, thành ra họ mới gia tăng nỗ lực để chiếm lấy quyền bá chủ chiến lược trong vùng biển Nam Hải. Để đạt đến chuyện đã rồi, Trung Quốc gần đây đi bồi đắp các đảo trong vùng Trường Sa. Họ huy động các tàu chiến, tàu bán quân sự và phi cơ đến vùng này, đe doạ sự tự do thông thương hàng hải - điều mà Bộ Trưởng Ngoại Giao Hoa Kỳ John Kerry kiên quyết bác bỏ tại Kuala Lumpur.
Phản đối của Hoa Kỳ đối với các hoạt động của Trung Quốc trong vùng biển Nam Hải không dừng ở lời nói. Hoa Kỳ nói rõ là họ sẽ tiếp tục đi tuần trên biển và trên không trong vùng hải phận và không phận mà Trung Quốc giành lấy. Hoa Kỳ cũng thương thuyết với Nhật Bản và Úc để có sự hợp tác quân sự tay ba, với mục tiêu kềm chế Trung Quốc. Và mặc dầu Hoa Kỳ không hỗ trợ thẳng thừng Phi Luật Tân trong vụ kiện Trung Quốc trước tòa án quốc tế, vụ kiện này được sự hậu thuẫn ngầm từ các đồng minh của Phi Luật Tân.
Hoa Kỳ, Nhật Bản và các nước trong vùng Đông Á và Tây Thái Bình Dương dĩ nhiên là muốn có đường hàng hải trong vùng được mở rộng và yên bình. Vùng biển Nam Hải mất ổn định sẽ cản trở việc chuyên chở hàng hóa và vật liệu cần thiết cho kinh tế toàn cầu, cũng như sự chuyển vận dầu hỏa và khí đốt từ vùng Trung Đông đến thị trường Á Châu mà bị khựng sẽ gây nguy hại rất nhiều.
Nhưng hơn ai hết, Trung Quốc mới là quốc gia phụ thuộc vào đường biển thông thương này. Quả thật vậy, các quốc khác có thể né vùng biển Nam Hải bằng cách đi vòng xuống phía Nam của Inđônêxia.
Đường vòng đó có xa hơn một chút nhưng không gây trở ngại gì về việc hải hành. Và né được eo biển Malacca bận rộn và chật hẹpvới nhiều mối nguy như biển cạn và hải tặc. Thành ra tuy vùng biển Nam Hải có lợi ích, nó không phải là một lợi ích chiến lược sống còn cho Hoa Kỳ, Nhật Bản hay những cường quốc bên ngoài vùng.
Trung Quốc, ngược lại, hoàn toàn phụ thuộc vào đường hàng hải này vì mô hình tăng trưởng kinh tế của nó dựa vào công nghiệp sản xuất để xuất khẩu ở phía nam Trung Quốc, cũng như các cảng quan trọng Hồng Kông, Shenzhen và Quảng Châu. Với hơn 40% GDP của Trung Quốc đến từ xuất khẩu, tuyến đường biển quan trọng mà bị khựng lại sẽ kìm hãm nền kinh tế.
Sự cách biệt về tầm quan trọng của biển Nam Hải đối với các cường quốc là một cơ hội quan trọng cho Hoa Kỳ và Nhật Bản ép Trung Quốc vào nề nếp bằng cách chứng minh thấy sức mạnh hải quân vượt trội và do đó có khả năng chặn đường bít lối hàng hải của Trung Quốc. Cách thực hiện là dưới danh nghĩa cứu trợ thiên tai, nỗ lực chống khủng bố, hoặc những mối hợp tác an ninh ngoài truyền thống, Hoa Kỳ và Nhật Bản thường xuyên huy động các hạm đội đến vùng biển này. Cạnh đó gửi thêm các đội tàu ngầm và phi cơ chống tàu ngầm đi tuần, đây là lãnh vực mà Hoa Kỳ và Nhật hơn hẵn Trung Quốc cả thập niên.
Dĩ nhiên là Hoa Kỳ và Nhật Bản không ai muốn đối đầu trực diện với Trung Quốc. Nhưng phải có động thái gì đó để lưu ý Trung Quốc là những hoạt động gây bất ổn trong vùng biển Nam Hải chỉ gây thiệt hại nhiều nhất cho chính họ. Vì Hoa Kỳ và Nhật Bản không có giành chủ quyền gì trong vùng biển Nam Hải cũng như không thèm muốn các tài nguyên như dầu, khí đốt, thủy sản trong vùng, hai quốc gia này là nơi tốt nhất để lên tiếng và hy vọng là Trung Quốc hiểu ra để đồng ý thoả thuận một hiệp ước an ninh đa phương cho vùng biển Nam Hải.
Với sự căng thẳng giữa Trung Quốc và các nước trong vùng ngày càng leo thang và gây an nguy cho đường biển mà chính Trung Quốc lệ thuộc, không còn nhiều giờ để phí phạm nữa. Vì chính lợi ích của họ, Trung Quốc phải hợp tác với láng giềng để dàn xếp những tranh chấp lãnh thổ và lãnh hải.
Masahiro Matsumura là Giáo sư về Chính Trị Quốc Tế tại Đại học St. Andrew (Momoyama Gakuin Daigaku) ở Osaka, Nhật Bản.
Nguồn: Project Syndicate
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét