‘Bước ngoặt Miến Điện’ trên đất Nhật

Ngô Văn

Ngày 25 và 26 tháng 12 vừa qua, Ngoại trưởng Nhật, ông Genba, đáng lý phải tháp tùng Thủ tướng Noda sang Trung quốc thì ông ta lại đi Miến Điện để hội đàm với lãnh đạo của quốc gia này và tiếp xúc với nhà dân chủ Aung San Suu Kyi. Trước ngày lên đường, Ngoại trưởng Nhật đã rõ sứ mạng phải trình bày thông điệp là Nhật sẵn sàng tái viện trợ cho Miến Điện nếu chính quyền Naypidawn tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa những cải cách chính trị để dân chủ hóa đất nước, cụ thể là trả tự do cho tất cả tù nhân lương tâm, không bắt thêm những nhà bất đồng chính kiến khác chỉ vì họ lên tiếng chỉ trích các sai trái của chính quyền, và công nhận sự hiện hữu và hoạt động của các đảng phái chính trị đối lập.

Nhiều quan sát viên tin rằng Ngoại trưởng Genba phải lên đường đi Miến Điện vào lúc này vì ông ta phải được nghe chính thức từ Tổng thống Thein Sein rằng sự kiện cải cách chính trị tại Miến Điện gần đây là chính sách của chính phủ chứ không phải chỉ là cách quảng cáo nhất thời để gỡ bí kinh tế. Ngoại trưởng Genba sẽ phải báo cáo những gì nghe được trước Quốc Hội Nhật tại khóa họp thường niên vào giữa tháng giêng 2012 trước khi đệ nạp ngân sách tái viện trợ cho Miến Điện. Chính vì lý do đó mà Ngoại trưởng Genba đã không tránh né như thường thấy ở các ngoại trưởng Nhật trước đây. Ông Genba đặt thẳng vấn đề cải cách chính trị với Tổng thống Thein Sein trong cuộc hội đàm tại Naypidawn vào ngày 27 tháng 12 vừa qua.

Các bình luận gia Nhật cũng cho rằng cuộc cách mạng Hoa Lài hay mùa xuân Á Rập làm sụp đổ các chế độ độc tài tại Tunisia, Ai Cập, và các nước Trung Đông đã ảnh hưởng đáng kể lên những thay đổi tư duy và hành động của chính giới Nhật đối với những chế độ độc tài. Theo các nguồn tin từ nội bộ chính phủ, tại nhiều buổi họp nội các, một câu hỏi được đặt ra khá thường xuyên là nếu làn sóng cách mạng Hoa Lài lan đến Á châu thì Nhật Bản sẽ đóng vai trò gì để góp phần giúp cho người dân các nước đang bị áp bức thực hiện thành công ước vọng tự do dân chủ của họ trong ôn hòa và nhờ đó gia tăng sự ổn định và an ninh chung cho toàn khu vực. Nếu Nhật Bản tiếp tục chính sách làm ngơ, không lên tiếng về các vi phạm nhân quyền trầm trọng tại một số nước ở trong vùng, thì đến khi các chế độ độc tài đó bị đào thải, Nhật Bản sẽ mất hẳn vị trí, uy tín, và quyền lợi kinh tế trong khu vực. Tóm tắt là câu hỏi nên đứng về phía nhân dân các nước độc tài hay tiếp tục đứng với những nhà nước đang cai trị họ.

Việc tân chính quyền Miến Điện đột nhiên tuyên bố cải cách chính trị, hòa hợp hòa giải dân tộc qua việc thả một số tù nhân lương tâm, ban hành luật cho phép biểu tình... là cơ hội tốt cho chính phủ Nhật chuyển đổi chính sách, bắt đầu bằng việc lên tiếng về các vụ vi phạm nhân quyền trầm trọng tại các nước trong khu vực. Việc các dân biểu, nghị sĩ đảng cầm quyền tích cực hỗ trợ Hội nghị Dân chủ Á châu vào tháng 11/2011 dưới chủ đề ‘’Ngày Đẩy Mạnh Tiến Trình Dân Chủ Hóa Á châu’’ là một dẫn chứng điển hình mà ký giả Watanabe của nhật báo Sankei đã nhận định: "Sau một thời gian dài im lặng, đây là một tín hiệu đầy khích lệ và cũng cho thấy dư luận Nhật bắt đầu chú ý đến việc hỗ trợ những phong trào dân chủ hóa tại một số quốc gia độc tài ở Á châu".

Được biết trước khi đến thủ đô Naypidawn để hội đàm với Tổng thống Thein Sein, Ngoại trưởng Genba đã có một cuộc tiếp xúc với bà Aung San Suu Kyi tại Rangoon. Một điểm đáng chú ý trong buổi tiếp xúc này là bà Suu Kyi yêu cầu nếu chính phủ Nhật tái duyệt xét chính sách viện trợ ODA hay viện trợ nhân đạo cho Miến Điện thì nên chú trọng đến việc giúp đỡ các dân tộc thiểu số ở vùng sâu vùng xa.

Trong cuộc hội đàm với Tổng thống Thein Sein, Ngoại trưởng Nhật nói thẳng ra rằng: "Chúng tôi sẵn sàng tái viện trợ nếu chính quyền Miến Điện thật sự cải cách chính trị, đẩy mạnh tiến trình dân chủ hóa đất nước bằng hành động cụ thể chứ không phải là những lời hứa". Tổng thống Thein Sein cũng trả lời thẳng thắn và cụ thể: "Chúng tôi đã và sẽ tiếp tục trả tự do cho các nhà bất đồng chính kiến; vừa mới ra lịnh cho quân đội ngưng tấn công tổ chức vũ trang của dân tộc thiểu số Kachin để hy vọng thành công trong chính sách hòa hợp hòa giải dân tộc". Để đáp lại tinh thần hợp tác tích cực từ phía Miến Điện, Ngoại trưởng Genba đã chính thức mời Tổng thống Thein Sein viếng thăm Nhật Bản nhân hội nghị giữa Nhật và các quốc gia Mekong sẽ được tổ chức tại Tokyo trong năm 2012.

Theo các nguồn tin ngoại giao, Hoa Kỳ đã đề nghị Nhật Bản đóng vai trò môi giới giữa Miến Điện với các nước Âu Mỹ để từng bước giải tỏa các biện pháp phong tỏa kinh tế hơn 20 năm qua vì các chính sách vi phạm nhân quyền và đàn áp đẫm máu của chế độ độc tài quân phiệt tại đây.

Cơ hội để đất nước và dân tộc Miến Điện hàn gắn các vết thương và vươn lên cùng nhân loại văn minh đã đến trong sự phấn khởi của... CẢ THẾ GIỚI.

Còn đất nước và dân tộc Việt Nam thì sao?