Đại Hội Đảng CSVN Kỳ XI

Trung Điền

Hội nghị Trung ương đảng lần thứ 14 triệu tập từ ngày 13 đến 22 tháng 12 năm 2010 vừa qua, được coi như tiền đại hội để chuẩn bị cho đại hội đảng kỳ XI sắp diễn ra vào ngày 12 tháng 1, 2011. Đây là nếp sinh hoạt mới của đảng CSVN bắt đầu từ đại hội X vào tháng 4 năm 2006, quyết định bãi bỏ việc họp trù bị, tức là các đại biểu họp kín để biểu quyết nhân sự theo sự lèo lái của bộ chính trị, trước khi đại hội chính thức khai mạc.

Sự thay đổi này đến từ cuộc tranh luận gay gắt giữa một số đại biểu và chủ tịch đoàn đại hội IX vào năm 2001, khi nhóm Thái thượng hoàng, đứng đầu là Lê Đức Anh đã tìm cách khuynh loát đại hội trù bị để loại ghế Tổng bí thư của Lê Khả Phiêu trước khi đưa ra bỏ phiếu chính thức tại đại hội. Chính vì thế mà từ sau đại hội IX, đảng CSVN đã bỏ phiên họp trù bị, mọi thảo luận và biểu quyết về văn kiện, nhân sự phải tổ chức “công khai”, kéo dài lên đến 8 ngày họp chính thức, thay vì các đại hội trước đây chỉ có 4 ngày họp chính thức và 1 ngày họp trù bị.

Dựa theo những gì đã từng xảy ra trong đại hội X vào tháng 4 năm 2006, đại hội XI diễn ra từ ngày 12 đến 19 tháng 1 năm 2011 sẽ có năm phần chính:

Phần 1 là nghi thức khai mạc, giới thiệu chủ tịch đoàn, thư ký đoàn điều hành 8 ngày đại hội và sau đó là ba bài phát biểu gồm diễn văn khai mạc do Nguyễn Minh Triết đọc; báo cáo chính trị do Nông Đức Mạnh đọc và Trương Tấn Sang sẽ đọc bản báo cáo kiểm điểm sự lãnh đạo, chỉ đạo của ban chấp hành trung ương khóa X. Phần này sẽ diễn ra trong ngày 12 tháng 1.

Phần 2 là các đại biểu tập trung thảo luận về các văn kiện như báo cáo chính trị, cương lĩnh chính trị năm 1991 bổ xung, chiến lược phát triển kinh tế xã hội… kéo dài trong 3 ngày từ ngày 13 đến 15 tháng 1 năm 2011. Đây cũng là phần mà các đại biểu sẽ nghe hàng chục bài tham luận từ các đảng bộ phê bình, cổ võ về nội dung các văn kiện.

Phần 3 là các đại biểu tập trung thảo luận và biểu quyết về những tu chính điều lệ đảng, quy chế bầu cử ban chấp hành trung ương bao gồm việc cứu xét một số trường hợp đặc biệt đã quá hạn tuổi và phải về hưu nhưng vẫn được lưu lại trong ban chấp hành; thông qua danh sách ứng cử, đề cử và tiến hành bầu ban chấp hành trung ương đảng kéo dài trong 2 ngày từ ngày 16 đến 17 tháng 1 năm 2011. Chiều ngày 17 tháng 1, 1.400 đại biểu sẽ bỏ phiếu chọn 160 ủy viên trung ương đảng chính thức và 21 ủy viên dự khuyết.

Phần 4 là ngày công bố kết quả thành phần được trúng tuyển vào ban chấp hành trung ương đảng và các đại biểu ghi phiếu biểu quyết một số vấn đề nội dung các văn kiện và lấy phiếu giới thiệu của đại hội về chức danh Tổng bí thư khóa XI (trong số các tân ủy viên trung ương vừa được bầu). Buổi chiều tân ban chấp hành trung ương đảng họp phiên đầu tiên để bầu Bộ chính trị, Ban bí thư, Tổng bí thư, Ủy ban kiểm tra trung ương đảng và Chủ tịch Ủy ban kiểm tra trung ương. Thủ tục này sẽ diễn ra vào ngày 18 tháng 1 năm 2011.

Phần 5 là ngày bế mạc đại hội, tức là ngày 19 tháng 1 năm 2011. Nội dung sẽ gồm các phần như công bố kết quả lấy ý kiến của đại biểu về một số vấn đề trong các văn kiện trình đại hội XI; báo cáo kết quả phiên họp ban chấp hành trung ương lần thứ nhất về Tổng bí thư, thành phần bộ chính trị, ban bí thư, Ủy ban kiểm tra trung ương và chủ tịch Ủy ban kiểm tra trung ương; điều lệ đảng sửa đổi, nghị quyết đại hội và phát biểu của tân tổng bí thư.

Dựa theo những diễn tiến nói trên, người ta thấy là đại hội của đảng CSVN đã có những thay đổi từ bản chất. Đó là trước đây các đại biểu biểu quyết theo sự áp đặt từ bên trên của Bộ chính trị hay của một phe quyền lực. Bây giờ thì các phe quyền lực bên trên phải vận động, phải thuyết phục các đảng bộ để ảnh hưởng lên đại biểu bỏ phiếu cho phe nhóm mình. Ngoài ra, kể từ đại hội XI, việc bầu cử chức danh Tổng bí thư sẽ phải có ít nhất 2 người trở lên ra ứng cử để cho tân ban chấp hành trung ương đảng tuyển chọn.

Vì diễn tiến đại hội đã có những thay đổi lớn so với quá khứ và nhất là những khuynh loát trắng trợn của phe Nông Đức Mạnh (Chủ tịch tiểu ban nhân sự đại hội XI) trong Hội nghị trung ương đảng lần thứ 14 vào giữa tháng 12 năm 2010 có thể ảnh hưởng rất lớn lên việc chọn nhân sự tại đại hội XI nên một số Thái thuợng hoàng không còn ngai đã lên tiếng.

Trước hết là ngay vào thời điểm đang diễn ra việc trung ương đảng thảo luận bầu chọn thử nhân sự trong bộ chính trị, tổng bí thư cho nhiệm kỳ tới tại Hội nghị 14 từ 13 đến 22 tháng 12, các ông Đỗ Mười, Lê Khả Phiêu, Phan Văn Khải, Nguyễn Đức Bình, Đồng Sỹ Nguyên, Lê Xuân Tùng, Phạm Thanh Ngân đã cùng ký vào một lá thư gửi khẩn cấp đến các uỷ viên trung ương đảng ngày 19 tháng 12, đề cử Nguyễn Minh Triết làm tổng bí thư cho nhiệm kỳ tới.

Sở dĩ các Thái thượng hoàng khẩn cấp giới thiệu ông Triết là vì không còn ai có khả năng tranh với Nguyễn Phú Trọng ghế tổng bí thư mặc dù ông Triết đã ở tuổi về hưu và bị ung thư thời kỳ cuối. Các Thái thượng hoàng không tin và không ủng hộ Nguyễn Tấn Dũng, trong khi đánh giá Nguyễn Phú Trọng không có khả năng và tiếp tục đi vào con đường lệ thuộc Trung Quốc như Nông Đức Mạnh đang đi. Dường như lá thư khẩn đề cử ông Triết của các Thái thượng hoàng không có mấy kết quả vì trong danh sách bầu chọn ứng viên trung ương đảng cho đại hội XI đã không có tên ông Triết lẫn ông Mạnh thì làm sao ông Triết có thể ra ứng cử ghế tổng bí thư.

Kế đến là 5 ông Tướng gồm các ông Huỳnh Đắc Hương (Thiếu tướng), Nguyễn Hữu Anh (Thiếu tướng), Nguyễn Nam Khánh (Thượng tướng), Nguyễn Quốc Thước (Trung tướng), Lê Hữu Đức (Trung tướng) đã ký chung một lá thư khá dài gửi cho 1.400 đại biểu sẽ tham dự đại hội XI vào ngày 28 tháng 12, sau khi biết việc đề cử ông Triết ra làm tổng bí thư thất bại. Chủ đích của lá thư này là tấn công vào sự khuynh loát nhân sự đại hội XI và thiếu dân chủ của Nông Đức Mạnh, đồng thời “bật mí” cho các đại biểu thấy sự đánh giá thấp của Hội nghị 14 về Nguyễn Phú Trọng. Ông Trọng chỉ được 8 phiếu trên 15 phiếu của bộ chính trị đề cử ghế tổng bí thư. Trong khi đó ở Trung ương thì ông Trọng chỉ đạt 67% số phiếu giới thiệu vào danh sách ứng viên Trung Ương đảng khóa XI.

Sỡ dĩ 5 ông Tướng nói trên đã gửi lá thư tấn công ông Mạnh và ông Trọng vì họ muốn 1.400 đại biểu thảo luận lại ý kiến đề nghị của các Thái thượng hoàng về việc giữ ông Triết ở lại ghế tổng bí thư và “triệt hạ” những đàn em mà ông Mạnh muốn đưa vô Trung ương đảng hay Bộ chính trị lần này như Nguyễn Chí Vịnh, thứ trưởng Quốc phòng được xem là con bài của Bắc Kinh; Nông Đức Tuấn, bí thư Tỉnh Bắc Giang, con trai của Mạnh.

Qua hai lá thư nói trên cho chúng ta thấy là những diễn biến chuẩn bị nhân sự ở hậu trường khá phức tạp. Nếu mấy tháng qua, Nguyễn Tấn Dũng đã phải vất vả chiến đấu để làm sao “trụ’ cho được ghế thủ tướng, thì nay, mấy ngày trước mặt, Nguyễn Phú Trọng sẽ phải chiến đấu để giành lấy ghế tổng bí thư, không cho rớt vào tay của Triết. Nếu ông Triết mà làm Tổng bí thư thì ông Trọng sẽ phải “gác” tiếp ghế chủ tịch Quốc hội thêm năm năm nữa mà thôi.

Điều mà chúng ta tạm rút ra qua những đấu đá hậu trường giữa phe Nông Đức Mạnh với 7 ủy viên Bộ chính trị (Nguyễn Phú Trọng, Tô Huy Rứa, Phạm Quang Nghị, Trương Vĩnh Trọng, Nguyễn Văn Chi, Phạm Gia Khiêm, Lê Thanh Hải là những người ủng hộ Trọng làm tổng bí thư) với các Thái Thượng hoàng gồm Đỗ Mười, Lê Khả Phiêu, Phan Văn Khải, Nguyễn Đức Bình, Đồng Sỹ Nguyên, Lê Xuân Tùng và Phạm Thanh Ngân, là cuộc chiến nhân sự rất quyết liệt trong đại hội XI.

Nông Đức Mạnh không có nhiều khả năng và hình ảnh của Mạnh rất yếu so với Nguyễn Tấn Dũng trong ba năm trở lại đây khi CSVN đẩy mạnh về mặt đối ngoại và giữ kinh tế ổn định trong tình hình khủng hoảng chung của thế giới. Với vị trí yếu như vậy mà Nông Đức Mạnh đã khuynh loát vấn đề nhân sự và “bảo vệ” cho Nguyễn Phú Trọng được đề cử ghế tổng bí thư, cho thấy là đàng sau ông Mạnh phải có sự giúp sức nào đó của Bắc Kinh. Đây là canh bạc rất quan trọng và đáng giá để cho Bắc Kinh phải đầu tư tài chánh và công sức để giúp phe Nông Đức Mạnh - Nguyễn Phú Trọng, trong bối cảnh mà Hoa Kỳ đang nhảy vào Biển Đông và đang cố lôi kéo CSVN trở thành đối tác chiến lược.

Tóm lại, không cần chờ đến bế mạc đại hội XI, nhiều xác xuất đã cho ta thấy ngay kết quả: Nguyễn Phú Trọng giữ ghế Tổng bí thư, Nguyễn Tấn Dũng giữ ghế Thủ tướng. Đây là hai chức danh quan trọng mà các phe đấu đá nhiều nhất vì có thực quyền. Còn những chức danh khác như chủ tịch nước, chủ tịch quốc hội chỉ là hư danh mà thôi.

Trung Điền
Ngày 8/1/2011.